Ongeveer 78.000 huishoudens lopen het risico dat ze gedwongen moeten verhuizen als hun aflossingsvrije hypotheek afloopt. Dat heeft de Autoriteit Financiële Markten (AFM) becijferd.
Bijna drie miljoen Nederlanders hebben een aflossingsvrije hypotheek afgesloten. Hierbij los je gedurende de looptijd van de hypotheek niets af, maar betaal je alleen rente, die je volledig mag aftrekken. Dit levert lagere maandlasten op, terwijl je wel maximaal kunt profiteren van de hypotheekrenteaftrek.
Na 30 jaar krijg je de rekening gepresenteerd
Het lijkt een ideale hypotheekvorm, maar is niet zonder risico. Als de hypotheek na dertig jaar afloopt - voor veel hypotheken is dat rond 2035 - eist de hypotheekverstrekker de hoofdsom op of je moet opnieuw een lening afsluiten. Veel huizenbezitters hebben dan een lager inkomen, omdat ze met pensioen zijn gegaan. Bovendien nemen de netto hypotheeklasten toe, omdat het recht op hypotheekrenteaftrek na dertig jaar vervalt. Een deel van de huizenbezitters zal hierdoor niet zomaar in aanmerking komen voor een nieuwe hypotheek. In dat geval zit er maar een ding op: het huis verkopen.
Check ook: Fors besparen op je hypotheek? 5 tips
De AFM heeft in kaart gebracht hoe groot de groep is die in problemen dreigt te komen. Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer 157.000 huishoudens onvoldoende financiële middelen hebben als zij hun aflossingsvrije hypotheek straks opnieuw willen financieren met een annuïtaire lening, ofwel een hypotheek waarbij je stapsgewijs aflost.
Restschuld
Ongeveer de helft van hen lukt dat zelfs niet als zij hun schuld voor een deel aflossingsvrij ‘doorrollen’. Deze groep van circa 78.000 huizenbezitters moet waarschijnlijk het huis verkopen om de openstaande schuld af te lossen.
Of ze vervolgens achterblijven met een restschuld, hangt af van de ontwikkeling van de huizenprijzen. Brengt je huis minder op dan jij er destijds voor hebt betaald, dan heb je een probleem. Volgens schattingen van het AFM moeten ongeveer 18.000 huishoudens vrezen voor een restschuld.
Lage inkomens en ondernemers extra kwetsbaar
Gezinnen met een laag inkomen lopen volgens AFM een groter risico dat ze hun huis gedwongen moeten verkopen. Vaak hebben ze namelijk nog andere leningen uitstaan, waardoor de kans dat ze hun hypotheek kunnen herfinancieren een stuk kleiner is.
Ook veel ondernemers zijn kwetsbaar, omdat zij geen goed pensioen hebben opgebouwd.
Recessie en rentestijging
In het onderzoek is ook gekeken in hoeverre het aantal probleemgevallen toeneemt bij tegenslagen als een recessie, een stijging van de hypotheekrente en een scherpe daling van de huizenprijzen.
Bij een recessie of rentestijging neemt het aantal huishoudens dat het risico loopt de lening niet te kunnen herfinancieren toe van 78.000 richting 110.000. De groep met het risico op een restschuld kan ruim verdubbelen naar ongeveer 44.000. Bij een zeer diepe en langdurige economische crisis loopt die laatste groep op tot circa 147.000.
Wat kun je doen om problemen te voorkomen?
Gelukkig hebben veel huizenbezitters nog wel wat tijd om maatregelen te nemen en te voorkomen dat ze straks hun huis uit worden gezet. Hiervoor zijn er diverse mogelijkheden.
Optie 1: Extra aflossen
De eenvoudigste optie is om nu alvast extra af te lossen op je hypotheek. Het mes snijdt dan aan twee kanten: je werkt een eventuele restschuld weg, maar verlaagt ook je maandlasten.
Optie 2: Zelf sparen of beleggen
Een andere optie is om elke maand geld opzij leggen en hiermee sparen of beleggen. Spaargeld levert met de huidige lage rentetarieven helaas nauwelijks wat op: na aftrek van inflatie en eventueel vermogensbelasting, teer je in op je spaargeld.
Lees ook: Hoe hard daalt de waarde van mijn spaargeld nu echt?
Beleggen levert in de praktijk een hoger rendement op dan sparen, maar je loopt ook het risico dat je inleg (deels) verloren gaat. Bovendien moet je de discipline hebben om elke maand een vast bedrag opzij te leggen en het niet op te maken aan andere zaken, zoals de boodschappen of een vakantie. Je kunt het voor jezelf makkelijker maken door je bank opdracht te geven om elke maand een vast bedrag in te leggen in een beleggingsfonds.
Heb je een beleggingshypotheek, dan is er een kans dat je met behulp van de beleggingswinst (een deel van) je schuld kunt aflossen. Maar dit is natuurlijk wel een gok. Crasht de beurs vlak voor het moment dat je hypotheek aflost, dan heb je een probleem.
Optie 3: ... of daarmee wachten tot de renteherziening
Je kunt ook wachten tot de renteherziening om extra te sparen. Als je rentevaste periode afloopt en je het geluk hebt dat de rente omlaag gaat, ontstaat extra financiële ruimte. Je kunt dit verschil gebruiken om extra te sparen of af te lossen. Je dicht zo langzaam het gat, zonder dat je het voelt.
Optie 4: Hypotheek omzetten
Een andere mogelijkheid is om je aflossingsvrije hypotheek om te zetten in een annuïtaire variant, waarbij je wel elke maand een beetje aflost en zo kapitaal opbouwt. Dit leidt wel tot hogere maandlasten, maar je krijgt er wat zekerheid voor terug.
Optie 5: Verhuizen naar een goedkopere woning
Een meer drastische oplossing is kleiner en goedkoper gaan wonen als de hypotheek afloopt. Stel dat je een hypotheek hebt van 350.000, waarvan 100.000 euro aflossingsvrij is, dan kun je na straks verhuizen naar een eenvoudiger huis of appartement van 250.000 euro. Je hebt dan geen restschuld. Is je huis in waarde gestegen, dan kun je de overwaarde gebruiken voor bijvoorbeeld een verbouwing of als appeltje voor de dorst. Keerzijde is wel dat je het risico loopt op een restschuld als de huizenmarkt instort en je huis minder oplevert dan je beoogt.
Je kunt ook besluiten om te verhuizen naar een huurwoning. Bedenk wel dat je dan geen vermogen meer opbouwt en de huurprijzen in de loop van de tijd behoorlijk kunnen stijgen.
Welke optie je ook kiest, het is verstandig om tijdig een plan te bedenken hoe je de hypotheeklening straks gaat aflossen. Want aflossingsvrij is niet eeuwig aflossingsvrij: er zal een keer betaald moeten worden.
Lees ook: 1 op 3 huiseigenaren heeft minimaal een ton overwaarde