Of het nu gaat om de Brexit, oorlog in het Midden-Oosten of oplopende spanningen tussen Noord-Korea en de Verenigde Staten... Zodra er onrust is op de beurzen, gaan beleggers op zoek naar veilige havens, zoals goud, de Yen en de Zwitserse frank.
Waar hebben deze beleggingen hun status aan te danken? En zijn ze wel zo veilig als iedereen denkt?
Lees ook: Goud: een goede bescherming tegen beurspaniek?
- Goud
Goud geldt als de reddingsboei bij uitstek. Het wordt wereldwijd gebruikt als betaalmiddel, is zeldzaam en kan niet in rook opgaan door een financiële crisis. Bovendien kun je niet met één druk op de knop het aanbod vergroten, zoals bij geld. De recente oplopende spanningen rond Noord-Korea leidden dan ook tot een run op goud.
Toch is de safe-havenstatus van goud niet stabiel. "Het ene moment stijgt de goudprijs als het beleggerssentiment verslechtert en het andere moment niet", zegt Georgette Boele, valutaspecialist bij ABN Amro. Dit hangt volgens haar samen met wat de dollar doet, want de Amerikaanse munt heeft een grote invloed op de goudprijs.
- Dollar
Een andere klassieke veilige haven is de Amerikaanse dollar. Zodra donkere wolken samenpakken, gaan beleggers volgens Boele op zoek naar valuta’s die goed verhandelbaar zijn, liefst van landen die niet bij de onrust zijn betrokken. De dollar komt dan al snel in beeld, omdat dit best verhandelbare munt is, vanwege de status als wereldreservemunt en de omvang van de Amerikaanse economie.
Toevallig zijn nu bij het conflict rond Noord-Korea twee safe-havenvaluta’s betrokken: de dollar en de yen. Aangezien Japan – in tegenstelling tot de Verenigde Staten – direct in de vuurlinie zit, verwacht Boele dat bij een escalatie van het conflict beleggers de yen zullen vermijden, waardoor de aantrekkingskracht van de dollar toeneemt.
Ze wijst erop dat de dollar twee gezichten heeft: aan de ene kant is het een cyclische munt, die sterk reageert op de conjunctuur in de VS en renteverhogingen; aan de andere kant is het een safe-havenmunt. Als het sentiment op de financiële markten verslechtert, komen cyclische munten zoals de dollar volgens Boele vaak onder druk te staan. Maar bij volledige paniek, krijgt de safe-havenstatus meestal de overhand.
- Yen
Dat de yen geldt als een populaire reddingsboei lijkt vrij opmerkelijk, gezien de lage inflatie, de jarenlange economische stagnatie en de enorme schuld van de Japanse overheid.
Maar volgens Boele speelt ook hier de goede verhandelbaarheid een rol, evenals het feit dat Japanse beleggers hun geld terughalen naar Japan in periodes waarin beleggers risico’s mijden. Verder beschouwen internationale beleggers Japan als een veilig en stabiel land.
Mogelijk is hier ook sprake van self fulfilling prophecy: als een belegging wereldwijd de status heeft van een veilige haven, zullen beleggers bij nervositeit op de beurzen sneller geneigd zijn hun geld daar naartoe te sluizen, in afwachting van een waardestijging.
- Zwitserse frank
Een andere munt die de status van veilige haven geniet is de Zwitserse frank. Beleggers zoeken in onrustige tijden graag hun toevlucht tot valuta’s van neutrale, stabiele landen, met een economie die niet erg gevoelig is voor internationale ontwikkelingen.
Maar de liquiditeit (verhandelbaarheid) van de frank is niet diep genoeg om grote safe-havenstromen aan te kunnen, waarschuwt Boele.
- Staatsobligaties
Ook staatsobligaties van grote stabiele landen, zoals tienjarige Duitse Bunds en de Amerikaanse Treasuries, zijn vaak in trek als er paniek is op de aandelenbeurzen. Beleggers gaan ervan uit dat deze landen hun leningen altijd zullen aflossen en in staat zijn om politieke problemen op te lossen.
Maar wat is nu de beste safe haven?
De ene veilige haven is de andere niet, zo blijkt uit een analyse van BlackRock van drie jaar geleden. Een onderzoeker vergeleek de rendementen van veilige havens met die van de wereldwijde aandelenmarkten in periodes van beurspaniek over de afgelopen twintig jaar.
Hij ontdekte dat alle onderzochte reddingsboeien betere rendementen behaalden dan aandelen. Maar er waren wel onderlinge verschillen. Gelet op de risico-rendementsverhoudingen bleken staatsobligaties van de grote westerse economieën de veiligste belegging.
Goud meest grillig
Goud was volgens deze maatstaf de minst aantrekkelijke en de meest grillige belegging. Je kunt je afvragen of zo’n wildwaterbaan een goed idee is, als je op zoek bent naar een veilige haven.
Lees ook: Alles wat je altijd al wilde weten over goud