Het is Code Rood voor de woningmarkt. Met deze noodkreet pleitte de NVM op Prinsjesdag voor een structurele en gestructureerde aanpak om tot 2030 in Nederland 1 miljoen nieuwe woningen te bouwen. De nood is hoog, schrijft de NVM in een persbericht.
Nieuwe woningen zijn broodnodig, zo blijkt ook uit de nieuwe kwartaalcijfers van de NVM. "We roepen al een paar jaar dat er in ons land veel te weinig wordt gebouwd en dat we niet eens de bouwachterstand uit de laatste crisis kunnen wegwerken", zegt NVM-voorzitter Ger Jaarsma.
"Als dat nu niet snel en grondig wordt opgepakt, raakt de markt steeds verder in de vicieuze cirkel van dalend woningaanbod en blijvende prijsstijgingen. Dit gaat echt de verkeerde kant op, met alle gevolgen van dien. Een Nationaal Woningbouwplan is noodzakelijk, met een strakke regie van de Rijksoverheid."
Alles over wonen op: IEXGeld Wonen
Woningmarkt op slot
In de huidige overspannen woningmarkt komen volgens Jaarsma steeds meer bevolkingsgroepen langs de kant te staan, vooral starters en middeninkomens. Om dit op te lossen, moet er meer focus en daadkracht komen in de vorm van een nationaal woningplan.
Het woningaanbod is in een jaar tijd met ruim 30% gedaald. Halverwege het derde kwartaal 2018 stonden bij NVM-makelaars 44.300 woningen te koop (totale bestaande koopwoningmarkt 63.500). Dit lage aanbod voldoet absoluut niet aan de grote en nog steeds aanhoudende vraag vanuit de markt.
Daarnaast hebben in het derde kwartaal van 2018 NVM-makelaars bijna 12% minder woningen verkocht. Het is het vijfde achtereenvolgende kwartaal dat het aantal transacties lager uitkomt in vergelijking met het jaar ervoor. Er zijn bijna 5.000 woningen minder verkocht.
Woningnood: De cijfers
De transactieprijs van woningen is het afgelopen kwartaal gestegen tot een recordniveau van 292.000 euro. Vergeleken met een jaar eerder is dat een stijging van 10,3%. Woningen werden in het derde kwartaal 2018 gemiddeld binnen 40 dagen verkocht. Dat is 15 dagen minder dan een jaar geleden en sinds 2000 is de verkooptijd niet zo kort geweest.
Daarnaast wisselde ruim een derde van de woningen het voorbije kwartaal boven de vraagprijs van eigenaar. De vraagprijs ligt bijna 11% boven het niveau van een jaar geleden. Deze prijzengekte zorgt voor nog meer spanning.
Een potentiële koper had het afgelopen kwartaal nog slechts keuze uit minder dan 4 woningen (3,7). Met name in de stedelijke gebieden, waar appartementen en tussenwoningen een groot deel van de woningmarkt uitmaken, is de enorme krapte evident.
Check: Studieschuld maakt starters kansloos op woningmarkt
Oplossing: Meer nieuwbouw
"Gemeenten en provincies moeten nu versneld locaties voor nieuwbouw vrijmaken. En het Rijk moet daarop sturen", aldus Jaarsma. De nieuwbouwproductie in Nederland moet flink worden bevorderd.
De doelstelling van 75.000 nieuwbouwwoningen per jaar wordt op dit moment bij lange na niet gehaald. Er is ook weinig perspectief dat dit volgend jaar wel zal lukken. Jaarsma: Er is volgens de NVM-voorzitter behoefte aan een nationaal woningbouwplan, waarmee de Rijksoverheid daadwerkelijk de regie pakt op de woningbouwopgave.
"Hiervoor kunnen - net als in het verleden - uitvoeringsconvenanten worden gesloten met provincies en gemeenten. De Rijksoverheid zou hierbij zelf ook een bijdrage moeten leveren, door mee te investeren in infrastructuur bij uitleglocaties en door de hoge kosten van binnenstedelijke transformaties deels te compenseren."
Oorzaken voor achterblijvende nieuwbouw
Dat er nog steeds te weinig nieuw aanbod van woningen is, heeft volgens de NVM-voorzitter nog drie oorzaken:
- Er is geen duidelijke visie waar en hoe op dit moment ontwikkeld en gebouwd moet worden.
- De door de aardbevingen in Groningen ingegeven beslissing om geen gasaansluitingen meer te maken, remt volgens Jaarsma de nieuwbouwproductie.
- De woningcorporaties in Nederland worden te zwaar belast, waardoor ze niet meer toekomen aan investeringen in nieuwbouw.
Wat ook niet meehelpt zijn de grote aantallen vastgoedbeleggers en expats die zich roeren op de woningmarkt. Het is met de huidige bankrente lucratief om in vastgoed te investeren en dat te verhuren. En ook expats kopen vaker. Dit geeft gewone koopkandidaten het nakijken.
Sombere verwachtingen
Het sombere beeld van minder woningtransacties, een verder afnemend aanbod en forse prijsstijgingen zal ook het komende kwartaal domineren. Jaarsma: "Net als onze voorspelling in het vorige kwartaal houden we voor het laatste kwartaal van 2018 rekening met een daling van 7% tot 10% in het aantal transacties. En een prijsontwikkeling van plus 8% tot 10%."
Het vierde kwartaal van een jaar is er traditioneel een van meer transacties dan de andere periodes in het jaar. "Maar omdat er bijna geen aanbod is, zullen er ook minder transacties plaatsvinden dan normaal gesproken in een vierde kwartaal."
De woningmarkt zal volgens de NVM-voorzitter dus verder verkrappen, al blijven de regionale verschillen groot.
Check: Kopen of verbouwen?