Het is een heel actueel onderwerp, en komt helaas nog veel te vaak voor: ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de werkvloer. Veel vrouwen krijgen op hun werk te maken met discriminatie, seksuele intiminatie en ongewenst gedrag. Wat kunnen en móeten we hieraan doen?
Eén op de tien
Eén op de tien werknemers zegt met seksuele intiminatie te maken hebben gehad, maar waarschijnlijk liggen de cijfers veel hoger. Het merendeel durft niet zijn mond erover open te trekken, of wordt het zwijgen opgelegd.
Alles over werken in: dit IEXGeld dossier.
Dat kan van alles zijn, van pesterijen door de baas met vervelende opmerkingen tot ongepast gedrag van een manager op een bedrijfsfeest. Tel daar overigens discriminatie en ongewenst gedrag bij op en iedere vrouw heeft het helaas wel eens meegemaakt. Denk aan de loonkloof: vrouwen verdienen nog steeds 17% minder dan mannen voor precies hetzelfde werk volgens het CBS.
Of bijvoorbeeld dat er inmiddels meer hoger opgeleide vrouwen zijn dan mannen, maar hier nog weinig terug van te zien is in het hoger management van de meeste bedrijven. Hier moet wat tegen gedaan worden. En dan hebben we het niet over het onder het tapijt schuiven. Of halfzachte oplossingen als een gedragscode.
Wat is seksuele intimidatie?
Er zijn verschillende vormen van seksuele intimidatie. Het kan gaan van vervelende opmerkingen, iemand die je steeds aanstaart tot ongewenste aanrakingen of zelfs aanranding.
Dat het ‘als een grapje was bedoeld’ is nooit een geldig excuus, het gaat erom hoe jij het ervaart. Volgens CNV Vakmensen kun je seksuele intimidatie onderverdelen in:
- Verbale intimidatie (afspraakjes proberen te maken, vervelende, kwetsende opmerkingen maken).
- Non-verbale intimidatie (iemand langdurig aanstaren, seksueel getinte afbeeldingen laten zien).
- Fysiek contact (een arm om je schouder, iemand tegenhouden).
Om welk gedrag het ook gaat, als het over jouw grenzen gaat is het niet acceptabel. Het maakt daarbij niet uit hoe jij je gedraagt of kleedt. Het is nooit de schuld van het slachtoffer.
Waar komt seksuele intimidatie voor?
In het kort: Overal. Bij sommige bedrijven is het risico groter, bijvoorbeeld sterk hiërarchische bedrijven en organisaties waar weinig vrouwen werken.
Risicosectoren zijn bijvoorbeeld de financiële sector, ICT en horeca. Jonge vrouwen, alleenstaande vrouwen en vrouwen met een tijdelijk contract lopen het grootste risico. In 56% van de gevallen is een collega de aanstichter van seksuele intimidatie, bij 26% van de gevallen maakt de leidinggevende zich eraan schuldig.
Wat kun jij doen?
Als er gekeken wordt naar de cijfers is de kans vrij klein dat jij er nooit mee te maken krijgt. Hier een paar korte acties voor als het je overkomt.
- Laat merken dat je er niet van gediend bent. Wijs mensen erop als ze voor jou te ver gaan, hoe moeilijk het ook is. Maar ook als je niks durft te zeggen, geeft dat anderen natuurlijk geen vrijbrief. Elke volwassene heeft een eigen verantwoordelijkheid om andermans grenzen niet te overschrijden.
- Zoek hulp, bij een collega die je vertrouwt, een (externe) vertrouwenspersoon, een vakbond of -groep, of zelfs de huisarts indien nodig.
- Maak een dossier. Hou bij wat er gebeurd is en wanneer. Concrete feiten van het vergrijp maken het indienen van een klacht makkelijker. Zoek daarbij medestanders, mensen die het ook is overkomen, of getuigen.
- Doe indien nodig aangifte. Aanranding (of verkrachting) is strafbaar. Je staat in jouw recht daar aangifte van te doen.
Wat moet de werkgever doen?
De werkgever heeft een aantal verplichtingen. Zo is deze is verplicht om ervoor te zorgen dat jij veilig bent op je werkplek. Hij moet voorlichting geven en communiceren over de maatregelen die het bedrijf neemt tegen seksuele intimidatie.
Er is ook een aantal dingen vastgelegd in de wet. In de Arbowet vind je seksuele intimidatie terug onder psychosociale arbeidsbelasting. Werkgevers zijn verplicht een beleid te voeren dat erop gericht is die belasting te voorkomen of beperken. Ook moeten werkgevers voorlichting geven en communiceren over de maatregelen die zij tegen seksuele intimidatie nemen.
Check: Dit is de belangrijkste reden waarom mensen hun baan opzeggen
In de wet staat dat werkgevers de zorgplicht hebben om werknemers een veilige werkomgeving aan te bieden. De werkgever is verplicht seksuele intimidatie te bestrijden (art 3 lid 2 Arbowet), mede omdat hij de nodige zorg moet betrachten om de medewerkster te vrijwaren voor schade (art. 7:658 BW).
Preventief én repressief
Het voorkomen van seksuele intimiteiten behoort een onderdeel te zijn van het arbobeleid dat er in een onderneming wordt gevoerd, met daarin opgenomen de preventieve en ook repressieve maatregelen.
Een preventieve maatregel is bijvoorbeeld het zorgen voor beleid omtrent seksuele intimidatie. Een voorbeeld van een repressieve maatregel is: het nemen van disciplinaire maatregelen, zoals het berispen, schorsen of veranderen van functie en arbeidsplaats van de beschuldigde. Vooral dat laatste wordt vaak nagelaten, wat een zeer schadelijke zaak is.