In de rubriek What the... finance nemen we iedere week een wetenswaardig financieel begrip, afkomstig van De Financiële Begrippenlijst (dfbonline.nl), onder de loep. Met vandaag: Free lunch.
Free lunch of gratis lunch is een uitdrukking die je vast wel eens voorbij hebt zien komen als je af en toe op financiële websites kijkt. Maar weet je ook wat de uitdrukking betekent? We kunnen al verklappen dat er op het Beursplein ècht niet iedere dag een gratis lunch is. Sterker nog: There ain't no such thing as a free lunch.
TANSTAAFL, tanwat!?
De afkorting van there ain't no such thing as a free lunch is TANSTAAFL, een hele mond vol. Het is een populair gezegde in de financiële wereld en het komt eigenlijk op het volgende neer: er is geen gratis geld. Gratis geld is al een tegenstelling op zich, want geld is nooit gratis. Zelfs de loterij winnen niet; je hebt toch geïnvesteerd in een lot?
Als je geld leent komt er altijd rente bij kijken en geld verdienen gaat altijd gepaard met risico. De uitdrukking gratis lunch wordt dus gebruikt om aan te geven dat als er geen risico's aan een product, dienst of fonds lijken te zitten, het te mooi is om waar te zijn. Er bestaan geen risicoloze manieren om geld te verdienen. Meer rendement = meer risico. Altijd.
Wanneer iets dus gepresenteerd wordt als risicoloos, dan moeten alle alarmbellen bij je gaan rinkelen. In een goed functionerende markt kunnen er geen buitenkansjes bestaan waardoor het mogelijk is om op een risicovrije manier geld te verdienen.
Lees ook: Succesvol beleggen begint met een plan
Herkomst
De eerste keer dat de uitdrukking werd gebruikt was in 1942 in de krant. Daarna kwam het voor in verschillende boeken: in 1949 in Tanstaafl: A Plan for a New World Order door Pierre Dos Utt, in 1966 door de bekende sciencefictionschrijver Robert A. Heinlein in The moon is a harsh mistress.
Toen had de uitdrukking een meer algemene uitdrukking: bij ieder besluit dat je neemt om een doel te bereiken, kun je een ander doel niet meer bereiken. We moeten altijd iets anders opgeven.
In 1975 werd het gezegde pas echt bekend in de financiële wereld, toen econoom en Nobelprijswinnaar Milton Friedman een boek met een gelijknamige titel schreef. Vanaf toen werd het opgepikt door bijna alle economische leerboeken.
Dus voortaan als Willem-Alexander je een gratis lunch aanbiedt, wat zeg je dan? Juist. Nee dank je.
Lees ook: Zo maak je 7% rendement per jaar, gegarandeerd (not)