De Japanse economie staat al een tijdje onder druk. De regering stopt al jaren miljarden in de economie, maar er blijft een vertraging optreden in de economische groei. De Japanse regering verwacht voor dit jaar een groei van 0,9%, terwijl eerder nog rekening werd gehouden met een groei van 1,7%.
En in Groot-Brittannië voelen de Britten nu al de gevolgen van het Brits referendum, waarin eind juni een meerderheid van de inwoners heeft gestemd voor een vertrek uit de Europese Unie. Verwacht wordt dat de Britse economie in de komende jaren een forse klap kan krijgen door de uitkomst van het referendum, al blijven de daadwerkelijke consequenties nog onbekend vanwege de lopende gesprekken tussen Europese leiders en de Britse regering.
De Britse en Japanse regeringen zitten nu met de handen in het haar. Wat kun je doen om de economie weer aan te jagen? Begin deze maand besloot de Britse centrale bank voor het eerste in ruim zeven jaar de rente te verlagen van 0,5 naar 0,25%. Daarnaast zal de regering meer obligaties opkopen. Bij een lage rente kunnen bedrijven goedkoper geld lenen om nieuwe investeringen te doen en levert geld op een spaarrekening minder op. Geld op je rekening laten staan wordt hierdoor minder aantrekkelijk.
De Japanse regering gooide het deze maand over een andere boeg en deelt gratis geld uit aan Japanners met een laag inkomen. Daar wordt 22 miljoen yen voor uitgetrokken.
Gratis geld in Europa?
Dat is mooi: dat je als inwoner van een land geld krijgt gestort op je rekening, zonder dat daar iets tegenover staat. Een vorm van deze stimulering heet helikoptergeld. Het wordt vaak ingezet als laatste redmiddel om de groei en daarmee de inflatie aan te jagen. De term komt overigens van Nobelprijswinnaar Milton Friedman, die voorstelde briefjes van 1000 dollar uit een helikopter te strooien om mensen meer te laten uitgeven.
Maar kun je als Nederlander ook in aanmerking komen voor gratis geld? Om die vraag te kunnen beantwoorden moet eerst gekeken worden naar wie het geld dan zou uitdelen. Logischerwijs komt dat van De Nederlandsche Bank (DNB), in opdracht van de Europese Centrale Bank (ECB).
De ECB verlaagt al jaren de rente en heeft een omvangrijk programma om obligaties op te kopen, om zo de Europese economie te stimuleren. Echter blijft succes uit, waardoor in de markt wordt gespeculeerd over de komst van helikoptergeld voor Europese burgers.
Kritiek op helikoptergeld
Maar veel economen en monetaire specialisten zijn kritisch op helikoptergeld, omdat er veel effectievere manieren zouden zijn om de economie te stimuleren.
DNB zelf ziet gratis geld voor burgers ook niet zitten: "Als wij (de centrale bank) het doen, slaat het een gat in onze balans," aldus voorzitter Klaas Knot van DNB in een interview met het NRC Handelsblad. "Helikoptergeld is gewoon geld dat je weggeeft, zonder dat daar op onze balans iets tegenover staat. De verliezen die dit oplevert zullen uiteindelijk door de belastingbetaler moeten worden opgevuld," aldus Knot.
Geld oppotten
Dat helikoptergeld in Nederland niet zo effectief zou zijn, blijkt ook uit het Robeco Nationaal Beleggingspeil van april. Daarin werd Nederlanders gevraagd wat ze zouden doen als ze per maand 200 euro gratis geld op hun rekening zouden krijgen. De conclusie: veel Nederlanders zouden het geld op hun spaarrekening zetten of het gebruiken om hun hypotheek mee af te lossen.
"Voor de voorstanders van het instrument helikoptergeld moet het een teleurstelling zijn dat veel mensen dit geld op een spaarrekening willen zetten, want daar is het nu net niét voor bedoeld," aldus hoofdeconoom Léon Cornelissen van Robeco. "Helikoptergeld is bedoeld om de economie te stimuleren!"
Hoofdeconoom Teunis Brosens van ING stelt dat er veel risico's verbonden zitten aan helikoptergeld. Naast een gat in de balans van de bank, kan helikoptergeld wanneer het eenmaal is uitgestrooid, nooit meer door de centrale bank worden teruggedraaid. Het zal dus nog wel even zal duren voordat in de eurozone het geld uit de lucht komt vallen, concludeert Brosens.
Lees ook: Dit guldenbiljet kan je honderden euro's opleveren