Veel makelaars overschijden de ethische grenzen. Dat concludeert de Vereniging Eigen Huis (VEH) na een analyse van het meldpunt Oneerlijke Biedingspraktijken.
Er zijn tussen 31 maart en 3 juni ruim 600 meldingen binnengekomen van consumenten die zich benadeeld voelden bij de aan- of verkoop van een huis. Het gaat bijvoorbeeld om huizenkopers die geen aankoopmakelaar in de arm hebben genomen en hierdoor naar eigen zeggen werden genegeerd. Zij konden bijvoorbeeld geen bezichtiging inplannen of hun bieding werd niet doorgegeven aan de verkoper.
Kopers tegen elkaar uitgespeeld
'Makelaars wisselen onderling informatie uit over biedingen, spelen kopers tegen elkaar uit en drijven daarmee bewust de prijzen op. Kopers die een voorbehoud van financiering of van bouwkundig onderzoek opnemen worden buitenspel gezet. En mondelinge akkoorden over de koopprijs blijken in de praktijk weinig waard', zo schrijft de VEH op haar website.
De belangenorganisatie spreekt van een 'gesloten ons-kent-ons-cultuur', waarin makelaars elkaar de woningen en klanten toeschuiven en consumenten cruciale informatie onthouden.
Volgens de VEH tonen de meldingen een zorgwekkend beeld. Door de grote vraag naar woningen en het schaarse aanbod, is er voor bijna elk huis met een verkoopbord in de deur veel belangstelling. 'Van makelaars mag worden verwacht dat de bezichtigings- en biedingsprocedures helder en eerlijk zijn, maar dat is vaak niet het geval', aldus de VEH.
Lees ook: Koophuis afgelopen jaar gemiddeld €28.000 meer waard geworden
Grijs gebied
De organisatie schrijft dit onder andere toe aan een 'schrijnend gebrek' aan regels en duidelijke afspraken over verkoopprocedures. "Tussen wat kan en mag bestaat een groot grijs gebied waarin te veel makelaars hun eigen gang gaan", zegt Cindy Kremer, directeur van Vereniging Eigen Huis.
Dat komt volgens haar omdat ze een cruciale informatievoorsprong hebben en het verkoopproces zo kunnen sturen. "Die machtspositie bestond altijd al, maar op de overspannen woningmarkt komen steeds meer consumenten daar op een vervelende manier achter."
Vooral meldingen over aankoop huis
Volgens de Vereniging Eigen Huis kwamen de meeste klachten uit de grote steden: Utrecht, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Haarlem en Amersfoort. 79% van de meldingen had betrekking op de aankoop van een bestaande woning en 11% over de verkoop van een huis.
De onderzoekers hebben de klachten onderverdeeld in verschillende categorieën. Dit is de top 3:
- Vriendjespolitiek onder makelaars (28% van de klachten)
- Bewuste prijsopdrijving (17%)
- Makelaars stellen eigen belang voorop (14%)
Check ook: Bieden op een huis? Pas op voor 7 dure fouten
Hieronder zie je enkele opmerkelijke klachten uit het rapport.
Gedwongen om een hoger bod uit te brengen
"De makelaar heeft het exacte bedrag niet gezegd, maar vertelde alle kijkers al bij de bezichtiging dat hij een voorstel heeft liggen van meer dan x euro boven de vraagprijs. Hierdoor dwingt hij kijkers om minimaal een hoger bod te doen."
... ook nadat er al overeenstemming is bereikt
"De makelaar heeft ons mondeling laten weten dat wij het hoogste bod hadden uitgebracht, dat het bod was geaccepteerd door de verkoper en dat de makelaar de koopovereenkomst zou opstellen. Diezelfde dag hebben wij al een afspraak met een taxateur gemaakt. Groot was echter onze teleurstelling toen wij daarna van de verkoopmakelaar te horen kregen dat er alsnog een hoger bod was binnengekomen dat hij dat met de verkoper zou bespreken. Een dat later vertelde hij ons dat de koop alleen door kon gaan als wij ons bod zouden verhogen."
Makelaar koopt huis zelf
"Na drie maanden bleek dat de makelaar het huis zelf had gekocht. Hij knapte het huis met veel verf open zette het vervolgens voor het dubbele bedrag te koop. We voelen ons opgelicht en bedrogen. We vinden dat de makelaar niet transparant en integer handelde, hij wist immers ons bod."
Gevalletje vriendjespolitiek
"De makelaar die het huis verkocht raadde me vervolgens hun eigen hypotheekadviseur aan voor de financiering. Zo zou de koopprijs ook passend getaxeerd worden, want ze kennen een aantal taxateurs waarop ze 'invloed' hebben. Dit werd me zonder blikken of blozen verteld."
Aankoopmakelaar verplicht
"Het is in onze woonplaats niet mogelijk een woning te kopen zonder aankoopmakelaar. Voordat de woning op Funda verschijnt zijn de bezichtigingen al volgeboekt door klanten met een aankoopmakelaar."
Bod niet doorgegeven
"Wij hadden een flink hoger bod gedaan, alleen was de verkoper hiervan niet op de hoogte. Contact gehad met de verkoper, die was furieus maar had helaas de koopovereenkomst met een ander al getekend."
Geen schijn van kans met bouwtechnische keuring
"Het was onmogelijk om een afspraak voor de technische keuring in te plannen want ‘het pand is de volgende week toch al verkocht’."
Ondertekenen dubieus briefje
"Bij overdracht, voordat we naar de notaris gingen, liet de makelaar mij een briefje ondertekenen dat het huis geen gebreken heeft. Toen er een dag later wel vele gebreken werden geconstateerd heb ik daardoor geen poot om op te staan."
Roep om transparantie
De VEH vindt dat het bezichtigings- en biedproces veel transparanter en controleerbaar moet worden. Ook moeten er volgens de belangenorganisatie duidelijke regels komen voor de makelaardij. Ze roept daarom minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken op om met makelaars afspraken te maken om dergelijke misstanden uit te bannen en desnoods medewerking aan regels en scherpere gedragscodes af te dwingen.
NVM: niet naar elkaar wijzen
De NVM veroordeelt in een reactie ongeoorloofde praktijken van makelaars en stelt dat naleving en handhaven van regels en gedragscodes van groot belang is.
Lees ook: 5 tips om je eerste huis te kopen
Maar de organisatie wijst erop dat het uiteindelijk ook de opdrachtgever is die aan de knoppen zit en bepaalt welke keuzes die maakt. En deze stuurt vaak aan op de maximaal haalbare opbrengst. De makelaarsorganisatie vindt het daarom te gemakkelijk dat VEH de bal nu alleen neerlegt bij de makelaars en niet kijkt naar de andere betrokkenen, zoals de huiseigenaren en kopers. 'Samen moeten wij het hoofd koel houden in deze oververhitte markt.'
Het helpt volgens de NVM dan niet om naar elkaar te wijzen en elkaar de zwarte piet toe te spelen.
Beschermd beroep
De NVM zou graag van makelaar een beschermde titel willen maken. 'Daarmee is beter gedrag en handhaving voor de complete branche gewaarborgd en kunnen de cowboys uit het zadel worden geworpen. Een beschermde titel met voorwaarden en waarborgen kun je tenslotte verliezen', zo stelt de makelaarsvereniging.
Maar de VEH ziet dat niet zitten, omdat dit volgens haar het probleem niet oplost. De organisatie wijst er op dat het in bijna 90% van de meldingen waarin een makelaar bij naam werd genoemd, een makelaar betreft die bij een van de brancheorganisaties is aangesloten.
De NVM zegt verder dat zij de 91 binnengekomen meldingen zal bestuderen waarbij een NVM-makelaar is genoemd. Ook wil de vereniging graag zo snel mogelijk met de VEH om de tafel. Eerdere pogingen om samen op te trekken zouden door de VEH zijn afgewezen.
Lees ook: Bieden boven de vraagprijs: dit zijn de risico's