Als je kinderen hebt en uit elkaar gaat, zullen de termen 'erkenning' en 'gezag' zeker ter sprake komen. Wat houden deze begrippen eigenlijk in?
De regels met betrekking tot erkenning en gezag staan beschreven in de wet, maar er zijn wel wat bijzondere situaties te benoemen. We zetten de belangrijkste termen voor je op een rij.
Wat is de betekenis van de term gezag?
De term gezag heeft betrekking op de verantwoordelijke rol die een volwassen persoon heeft in de opvoeding en ontwikkeling van een minderjarig kind. Dit gaat over zowel burgerlijk handelen als vermogensbeheer.
Ieder minderjarig kind staat onder gezag. Dat is niet zo gek, want minderjarige kinderen zijn niet in staat om zichzelf op te voeden en zelfstandig beslissingen te nemen over het vermogen of het sluiten van overeenkomsten. Een kind heeft hiervoor een toezichthouder nodig. Sterker nog, het heeft daar zelfs recht op. Een echtscheiding brengt geen verandering in deze situatie.
Gezamenlijk gezag, ouderlijk gezag en voogdij
Er wordt onderscheid gemaakt tussen gezamenlijk gezag en ouderlijk gezag. Bij gezamenlijk gezag dragen beide ouders samen zorg voor de opvoedkundige taken van hun kind of kinderen. Na een scheiding blijft dat zo. In dat geval moet je in het ouderschapsplan vastleggen hoe deze taken worden verdeeld, bij welke ouder de kinderen staan ingeschreven en hoe de andere ouder zijn of haar bijdrage zal leveren aan de dagelijkse opvoedkundige taken.
Dit kun je vormgegeven in een omgangsregeling maar je kunt ook kiezen voor een co-ouderschap constructie. Doordat beide ouders wel een aandeel hebben in de opvoedkundige taken, is er sprake van een 'gezamenlijk gezag'.
Er zijn echter ook omstandigheden denkbaar waarbij slechts een van beide ouders voor het gezag kan zorgdragen. Bijvoorbeeld als de andere ouder buiten beeld is geraakt of door omstandigheden niet meer in staat is om voor de opvoeding zorg te dragen. In dit geval is er sprake van 'ouderlijk gezag'.
In sommige gevallen zijn beide ouders niet meer in staat om voor het gezag zorg te dragen. In dat geval wordt er een voogd aangesteld, die de opvoedkundige taken zal overnemen. Dit kan een natuurlijk- of een rechtspersoon zijn.
Wat is de verhouding tussen gezag en erkenning?
De begrippen 'gezag' en 'erkenning' hebben een directe verhouding tot elkaar. Uit de erkenning van het kind ontstaat namelijk het gezag.
De term erkenning heeft betrekking op de vader van het kind. Een moeder is automatisch erkend en heeft automatisch gezag over haar nakomelingen. Bij de vader daarentegen is dit geen gegeven, want hierbij is de relatie met de moeder de bepalende factor.
Als je kind is voortgekomen uit een huwelijk of uit een geregistreerd partnerschap zal er sprake zijn van een automatische erkenning van zowel de moeder als de vader. In dat geval heb je dus gezamenlijk gezag.
Dit laatste gebeurt niet als de vader en de moeder 'slechts' een samenlevingscontract of een relatie zonder officiële registratie hebben. In deze situaties zal alleen de moeder automatisch het ouderlijk gezag over de kinderen krijgen. De vader moet het kind officieel erkennen om het vaderschap toegewezen te krijgen. Hiervoor zullen de ouders het gezamenlijk gezag moeten laten registreren.
Vaderschap laten erkennen
Je kunt het vaderschap laten erkennen in de gemeente waar je woont. Dit kan zelfs al tijdens de zwangerschap. In dat geval wordt het de 'erkenning van de ongeboren vrucht' genoemd.
Het is uiteraard ook mogelijk om hiermee te wachten tot de aangifte van de geboorte van je kind. Als dit het moment is dat de achternaam van het kind gekozen wordt, dus bij de geboorte van je eerste kindje, moet wel de moeder persoonlijk aanwezig zijn bij het erkennen. Zonder erkenning zal het kind immers automatisch de achternaam van de moeder krijgen.
Het is ook mogelijk om de vaderschap pas te laten erkennen als je kind een stuk ouder is.
Het aanvragen van het gezag van het kind
Door het kind te erkennen geef je als vader aan dat je het vaderschap zal aanvaarden. Hiermee neem je ook de verantwoordelijkheid (en de wettelijke verplichting) op je om het kind samen met de moeder op te voeden, te verzorgen en (financieel) te onderhouden.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is de vader op dat moment nog géén wettelijke vertegenwoordiger van het kind. Er is nog altijd sprake van ouderlijk gezag van de moeder.
Dit kun je laten omzetten naar gezamenlijk gezag door hiervoor een verzoek bij de rechtbank in te dienen. De rechter zal deze wijziging in de gezagsverhoudingen uitspreken en schriftelijk vastleggen.
Meer weten?
Op de website van Judex kun je meer uitgebreide informatie lezen over scheiding en kinderen. Daarnaast kun je in contact komen met een van de experts van Judex voor persoonlijk advies en ondersteuning op dit gebied. Judex zorgt ervoor dat uw recht en uw expert samenkomen.
Lees nog meer over zaken die je moet regelen als je uit elkaar gaat:
Ik wil scheiden, wat nu?
Checklist: Hier moet je zeker aan denken als je gaat scheiden
Samenlevingscontract ontbinden: welke stappen moet ik zetten?
Online scheiden: wat kost dat?
Alimentatie: dit moet je weten
Echtscheiding aanvragen, hoe werkt dat?
Alimentatie laten herberekenen, is dat mogelijk?
De financiële gevolgen van een vechtscheiding
Scheiden van tafel en bed: Wat is dat?
Dit is de financiële impact van een omgangsregeling
Wat is mediation?
Hoe vertel ik de kinderen dat we gaan scheiden?
Snel scheiden: dit zijn de mogelijkheden
Uit elkaar: wat zijn de fiscale gevolgen?
