Veel bedrijven staat het water nu aan de lippen. Sommige organisaties proberen het vege lijf te redden door te vragen om een loonoffer of je te verplichten om vakantiedagen op te nemen. Wat zijn je rechten als werknemer?
Het Eindhovens Dagblad meldde onlangs dat lichtbedrijf Signify aan ruim 32.000 werknemers heeft gevraagd om drie maanden lang 20% van de uren en daarmee ook 20% van het salaris in te leveren. Het concern zou zo gedwongen ontslagen willen voorkomen.
Ook brancheorganisatie Koninklijke Horeca Nederland (KHN) heeft aan vakbonden gevraagd om in te stemmen met offers voor personeel, zoals een latere uitbetaling van het vakantiegeld en het tijdelijk stopzetten van de opbouw van vakantiegeld, vakantiedagen en pensioen zolang horecagelegenheden hun deuren gesloten moeten houden.
Extreme tijden vragen om extreme maatregelen, zou je zeggen. Toch hoef je als werknemer niet aan elk verzoek mee te werken. Dit zijn je rechten.
1. Mag ik worden verplicht om vakantiedagen op te nemen?
Het is voor werkgevers niet toegestaan om werknemers te dwingen om vakantiedagen op te nemen, aldus CNV Vakmensen. Is er vanwege de 'intelligente lockdown' tijdelijk minder werk, dan mag je baas je wel verzoeken om vakantiedagen op te nemen, maar je hoeft hier niet mee akkoord te gaan; ook niet als de OR met een voorstel over het verplicht opnemen van vakantiedagen heeft ingestemd.
Zeg je nee, dan moet de werkgever je het aantal uren doorbetalen dat in je contract staat vermeld.
Heb je een nul-urencontract, dan heb je geen recht op loon. Maar je komt misschien wel in aanmerking voor WW. Dit moet je zelf aanvragen bij het UWV. Heb je geen recht op WW omdat je nog te kort in dienst bent, dan kun je wel aanspraak maken op een bijstandsuitkering.
2. Mag ik mijn aangevraagde vakantiedagen weer intrekken?
Is je vakantie geannuleerd vanwege de coronapandemie, dan is het begrijpelijk dat je de aangevraagde vakantiedagen wil intrekken. Maar de vraag of je baas daarmee akkoord moet gaan valt niet met een simpel ja of nee te beantwoorden.
Als je vakantiedagen aanvraagt moet je werkgever daar in principe mee akkoord gaan. Alleen als er grote bedrijfsbelangen in het gedrang zouden komen, mag hij weigeren. Diezelfde systematiek geldt volgens het CNV voor het intrekken van vakantiedagen. De coronacrisis kan een reden van groot bedrijfsbelang zijn, maar dat verschilt van bedrijf tot bedrijf. Als je werkgever weigert, moet de rechter zich hierover buigen.
3. Moet ik akkoord gaan met een lager salaris?
"Een werkgever is vrij om een werknemer te vragen om in te stemmen met een wijziging van de arbeidsvoorwaarden, en dus ook met een wijziging van bijvoorbeeld de hoogte van het loon. Werknemers kunnen hiermee instemmen als zij dat willen, maar dat hoeft niet", schrijft Joyce Bender Senior jurist arbeidsrecht bij DAS in een blog op de website van de juridisch dienstverlener.
Natuurlijk kun je de druk voelen om een loonoffer te brengen, in de hoop je baan veilig te stellen. Maar het is volgens Bender de vraag of het slim is om daarmee in te stemmen. Dit betekent namelijk geen baangarantie. En mocht het bedrijf alsnog over de kop gaan, dan leidt een lager loon tot een lagere WW-uitkering, aangezien de hoogte hiervan is gebaseerd op je laatstverdiende loon.
"Bovendien heeft een verlaging van het loon ook gevolgen voor pensioenopbouw en kan een eventuele ontslagvergoeding bij een ontslag in de toekomst ook lager uitvallen", aldus Bender.
Lees ook: Wat betekent het coronavirus voor je pensioen?
Toch zijn er volgens haar wel situaties mogelijk waarin je tóch kan worden gedwongen om in te stemmen met een salarisverlaging. Je werkgever moet dan wel kunnen aantonen dat hij zo'n zwaarwichtig belang heeft bij een loonsverlaging dat jouw belang als werknemer hiervoor moet wijken. Zo'n loonoffer moet dan een uiterste redmiddel zijn het bedrijf te kunnen laten voortbestaan. Uit jurisprudentie blijkt dat rechters hier niet makkelijk mee akkoord gaan.
4. Mag mijn baas de uitbetaling van het vakantiegeld uitstellen?
Ook hiervoor geldt dat jouw toestemming nodig is. "Op een later moment vakantiegeld uitbetalen mag nooit door een andere partij voor een werknemer worden besloten", schrijft Bender. Helemaal geen vakantiegeld uitbetalen is een no go: werkgevers moeten volgens de wet vakantiegeld betalen.
CNV Vakmensen sluit zich hierbij aan: "Er is nergens afgesproken dat werkgevers als gevolg van de coronacrisis de uitbetaling van het vakantiegeld mogen uitstellen. Je moet het dus gewoon op de afgesproken datum krijgen; in de meeste gevallen in mei."
5. ...en mijn salaris later betalen?
De uitbetaling van je salaris uitstellen is niet toegestaan. Je werkgever moet op de normale datum je loon overmaken.
6. Ik werk thuis. Maak ik nog aanspraak op een reiskostenvergoeding?
Zolang de crisismaatregelen van kracht zijn - tot zeker 20 mei - mag je werkgever je vaste reiskostenvergoeding onbelast blijven uitbetalen en daarbij uitgaan van het reispatroon waarop het bedrag is gebaseerd. Hij is dus niet verplicht om dat stop te zetten.
7. Ben ik mijn geld kwijt als het bedrijf failliet gaat en mijn vakantiegeld of pensioenpremie nog niet heeft uitgekeerd?
Hierover hoef je je geen zorgen te maken. Als de rechter een bedrijf failliet verklaart, kan de werknemer zich melden bij het UWV, zo schrijft de rijksoverheid. Het UWV betaalt dan een uitkering aan de werknemer, die (achterstallig) loon, vakantiegeld, vakantiedagen en niet-afgedragen pensioenpremies vergoedt.
Lees ook: Zo kun je het beste omgaan met baanonzekerheid