Zo nu en dan steekt er kritiek op ten aanzien van passief beleggen. Deze vorm van beleggen houdt in dat geen aandelen worden gekocht op basis van uitgebreide studies naar de positie van het bedrijf en de verwachte toekomstige winst en geldstromen.
Passieve beleggers kopen met één enkele transactie een verzameling van bedrijven die in een index zijn opgenomen. Meestal is dat een bekende grote index, zoals de Eurostoxx 50, de MSCI World of de AEX.
Maar het betreft vaak ook (kleinere) indices, bestaande uit een specifiek type bedrijven. Dit is bijvoorbeeld uit een bepaalde sector, regio of met een bepaalde maximumomvang.
In alle gevallen is het kenmerk dat de selectie binnen de index uitsluitend gebeurt op basis van marktkapitalisatie en eventueel nog een aantal extra aanvullende gestandaardiseerde criteria.
Kritiek op passief beleggen
De kritiek op passief beleggen spitst zich toe op een aantal algemene maatschappelijk negatieve effecten dat gepaard zou gaan met indexbeleggen. Daarnaast zien sommige critici specifiek voor indexbeleggers negatieve gevolgen, juist op de punten waarmee passief beleggen zich positief onderscheidt.
Zo is het een groot voordeel dat beleggers op een gemakkelijke manier in één aankoop een hele serie goed gespreide aandelen kunnen kopen. De kosten zijn laag en de transactie is in het algemeen zeer snel uitgevoerd. Dat kan toch als een groot voordeel worden gezien.
Zie ook: Van super-actief tot super-passief: dit zijn de keuzes die je kunt maken
Te veel handelen
Nee, zeggen bezorgde (of zure?) tegenstanders van indexbeleggen, dit is geen voordeel. Door de mogelijkheid van snelle aan- en verkoop worden beleggers in de gelegenheid, of zelfs verleiding, gebracht veel te handelen. Dat kost in het algemeen rendement, onder andere door transactiekosten en het innemen van verkeerde, door emoties gedreven, posities.
Natuurlijk is dit waar, maar daarmee nog geen diskwalificatie voor ETF’s. Het geeft wel aan dat de belegger zich beter kan beheersen met indexfondsen en het best een buy-and-hold-strategie als uitgangspunt kan kiezen.
Lees ook: Een ETF, wat is dat precies?
Kleurloos en saai
Een nog merkwaardiger argument tegen indexbeleggen kwam onlangs van Jim Cramer, een bekende Amerikaanse beursgoeroe. Hij verkreeg zijn faam door op onconventionele wijze in zijn ogen interessante aandelen, zowel goede als slechte, onder de aandacht te brengen.
Het is een man met uitgesproken opinies en het is daarmee niet verwonderlijk dat hij zich tegen indexbeleggen uitlaat. Immers, passief beleggen vereist juist geen uitgesproken visie en is daarmee kleurloos en saai. Ik denk dat deze twee elementen juist de basis vormen voor een goed beleggingsresultaat. Jim Cramer denkt dus van niet.
Eén van zijn argumenten tegen indexbeleggen is dat je jezelf als belegger niet kunt onttrekken aan slecht presterende bedrijven. Het is zelfs mogelijk dat een bedrijf dat is opgenomen in de index, failliet gaat, met alle negatieve gevolgen voor het rendement. Dit soort argumenten tegen indexbeleggen vind ik onbegrijpelijk en ik vraag mij af of Cramer er zelf in gelooft.
Beter dan de benchmark
We gaan maar weer even terug naar de basis van het succes van indexbeleggen. Kennelijk is dat nog steeds niet voor iedereen, in ieder geval niet voor Cramer, duidelijk.
Indexbeleggen is niet populair geworden omdat beleggers het zo leuk vinden via een index aandelen te kopen. Of omdat het achterliggende verdienmodel voor de uitgevende instellingen zó lucratief is, dat veel partijen ETF’s aanbieden. Dat speelt allemaal niet.
Indexbeleggen is populair omdat gemiddeld genomen actieve beleggers niet in staat zijn beter te presteren dan de benchmark, een index waarmee de posities van de actieve beleggers mee zijn te vergelijken. Of dat nu komt door de hogere kosten, of omdat research gemiddeld genomen gewoon geen voordeel oplevert, laat ik in het midden.
Automatische spreiding
Dus ja, met indexbeleggen zal de belegger financieel mee lijden met de ondergang van een bedrijf binnen de index. Maar ten eerste is het effect relatief beperkt, aangezien er andere aandelen binnen de index zijn die het beter zullen doen. Spreiding is voor elke belegger belangrijk, en bij een goede index is dat automatisch het geval.
Maar minstens zo belangrijker als het gaat om de vergelijking tussen passief en actief beleggen: de actieve fondsmanager is niet in staat om tijdig de toekomstige verliezers en winnaars te selecteren. Als dat wel het geval zou zijn, ben ik de eerste om te adviseren over te stappen van passief beleggen naar actief beleggen.
Cramer moet dus niet klagen dat er verliezers in de index zitten waar passieve beleggers zich niet aan kunnen onttrekken, want diezelfde verliezers maken ook deel uit van de actieve portefeuilles. Zolang telkens weer wordt aangetoond dat actieve managers gemiddeld de passieve indices niet verslaan, vind ik argumenten zoals Cramer hanteert ongeloofwaardig.
Lees ook: Beleggen in actieve fondsen? Pas wel op.
Neergang verergeren
Tot slot besteed ik nog kort aandacht aan de zogenaamde maatschappelijke argumenten tegen indexbeleggen. Ten eerste zou de vraag naar indices via ETF’s het gevaar in zich houden dat onder slechte marktomstandigheden allemaal dezelfde aandelen worden verkocht, wat een sterke neergaande beweging in gang kan zetten of verergeren.
Dat argument snijdt geen hout. Ook onder slechte marktomstandigheden blijken actieve fondsmanagers niet beter te presteren dan de index, hoewel zij het relatief iets beter doen dan onder gunstige marktomstandigheden.
Dus kennelijk hebben actieve fondsen dezelfde aandelen in portefeuille als die zijn opgenomen in de indices, hoogstens in wat andere verhoudingen. Tijdens verkoopgolven zal de actieve belegger gemiddeld genomen minstens zo hard omlaag gaan als een indexfonds.
Free lunch?
Een ander argument tegen indexbeleggen is dat gebruik wordt gemaakt van een free lunch. Indexbeleggers zouden profiteren van het onderzoek dat actieve beleggers doen naar de financiële gezondheid en toekomstperspectieven van bedrijven. Als iedereen passief gaat beleggen, zou het zelfs gedaan zijn met aandelenresearch.
Ook dit argument slaat naar mijn idee de plank mis. Zolang aandelenonderzoek in rendementstermen gemiddeld genomen niets oplevert, is de gemiddelde waarde van research nihil. Dan kan er dus ook geen sprake zijn van een free lunch!
Excellent onderzoek
Juist onder druk van het passief beleggen, zullen slechte actieve fondsen verdwijnen en de goede, met excellent onderzoek, overblijven. Indexbeleggen is dus niet de oorzaak dat research verdwijnt, maar dat slechte research het bestaansrecht wordt ontnomen. Daar kan niemand bezwaar tegen hebben!
De algemene stelling dat de keuze voor passieve ETF’s slecht is, zowel voor de individuele belegger als maatschappelijk, is nergens op gebaseerd. Er zullen veel goede actieve fondsen zijn, maar de belegger die (deels) voor passieve ETF’s kiest, maakt zowel vanuit individueel als vanuit maatschappelijk perspectief een rationeel goed verdedigbare keuze.
Zie ook: Zeven dingen die je niet weet over ETF's