Het metaal van een fysieke munt van nu is weinig waard. Heel vroeger had een munt nog wel waarde, omdat hij van goud was. Later kwam er een goudwisselstandaard.
De tegenwaarde van ons geld werd netjes bewaard in de vorm van goud in de kluis van de bank. Maar die standaard is al in 1971 afgeschaft. Nu is er sprake van fiduciair geld, geld dat zijn waarde niet ontleent aan zijn materiaal of aan een vastgestelde tegenwaarde, maar aan het vertrouwen dat er goederen en diensten mee gekocht kunnen worden.
Een nieuw fenomeen in de ontwikkeling van geld is cryptogeld. Dat zijn digitale munten, stukjes versleutelde code, die liggen opgeslagen op het internet. Een bekend voorbeeld is de bitcoin. Om dit geld beschikbaar te krijgen moet je het delven, net als goud. Niet fysiek natuurlijk, maar digitaal met slimme formules waaraan soms honderden computers rekenen.
Dit delven wordt kunstmatig steeds moeilijker gemaakt, waardoor er schaarste in het aanbod ontstaat. Als er voldoende kopers zijn, ontstaat er een prijs. Als er voldoende cryptogeld is gedolven, kunnen landen of grote bedrijven het digitale geld als betaalmiddel accepteren. Bij de bitcoin is dit inmiddels gelukt: bij sommige bedrijven kun je ermee betalen.
Lees ook: Fintech: wat is het eigenlijk en wat betekent het voor jou?
Een hypotheek van cryptogeld
Mogelijk sluiten mensen in de toekomst een hypotheek in cryptogeld af of doen daar betalingen mee. De ontwikkelingen rondom digitaal geld volg ik daarom op de voet. Halverwege 2012 heb ik overwogen wat bitcoins te kopen, vooral uit vakinhoudelijke interesse, want ik verwachtte niet direct dat de munt veel in waarde zou toenemen. Ze kostten toen ongeveer 10 euro per stuk.
Uiteindelijk heb ik besloten er geen echt geld in te stoppen, maar opende ik wel een fictieve rekening. Anderhalf jaar later stond de koers rond de 1100 euro.
Ineens was er wereldwijd interesse in cryptogeld, want dit soort koerssprongen spreekt natuurlijk tot ieders verbeelding. Direct waren daar ook de toezichthouders die aangaven hoe risicovol dit soort munten wel niet waren.
Risicovol zíjn ze - en voor het bestaande geldsysteem ook heel bedreigend. Er is namelijk geen toezichthouder. Je kunt miljoenen aan digitaal geld hebben, zonder dat daar een bank aan te pas komt. Geheime bankrekeningen in Zwitserland zijn niet meer nodig, want miljoenen aan zwart geld kun je thuis op een USB-stick bewaren.
Een ander risico is dat je digitaal geld gemakkelijk kunt kwijtraken. Toen de bitcoin nog weinig waard was, verzamelde een Brit er een aantal. Net toen hij zijn computer met de vuilniswagen had meegegeven kwam hij tot de ontdekking dat de koers boven de 1000 euro was gestegen. De man was onwetend miljonair geworden, en deze digitale miljoenen lagen inmiddels op de vuilnisbelt.
Cryptogeld: een blijvertje?
De Nederlandse overheid accepteert nog geen cryptogeld. De Belastingdienst wil wel graag dat je in de aangifte je bezit aan cryptogeld opgeeft. Uiteraard mag je geen vermogen verzwijgen, maar indirect lijkt dit toch veel op een acceptatie.
Gaat op termijn cryptogeld het bestaande geld vervangen? Ik denk dat cryptogeld een blijvertje is en er steeds stabielere varianten zullen komen. Nu is dit soort virtuele valuta nog heel wankel. Je moet er toch niet aan denken dat je een hypotheek afsluit in cryptogeld en dat daarna de schuld met een factor 100 toeneemt. Voorlopig zal het dus vooral een speeltje zijn voor witwassers en speculanten.
Lees ook: Met Lego kun je alles... betalen