Niet alle informatie is voor iedereen even belangrijk. De manier waarop je buurman belegt is bijvoorbeeld voor jou niet echt relevant.
Maar dingen die jou zelf aangaan moet je wel weten. Wat de hoogte van je hypotheekschuld momenteel is, bijvoorbeeld. Er is alleen wel een probleem, en dat zit tussen onze oren: de dingen waarvan we eigenlijk op de hoogte moeten zijn, willen we niet altijd horen.
Lees ook: Regel belangrijke zaken vóór ze urgent worden
Met je kop in het zand
Dit 'struisvogeleffect', in behavioral finance ook wel informatie-aversie genoemd, houdt in dat mensen het nieuws eigenlijk niet willen horen, zelfs negeren, wanneer ze denken dat het slecht nieuws is. Een voorbeeld uit wetenschappelijk onderzoek: mensen die ziek zijn, stellen een doktersbezoek vaak zo lang mogelijk uit.
Uit ditzelfde onderzoek blijkt dat sommigen geen test willen ondergaan voor een bepaalde (totaal niet dodelijke, maar misschien wel vervelende) ziekte. Het antwoord op de waarom niet?-vraag was dat de onderzochte personen bang waren voor het onderzoek en dat het niet weten wat het resultaat zou kunnen zijn, onnodige stress zou veroorzaken.
Nu we dit weten: hoe vaak heb jij bij je financiën de waarheid niet onder ogen durven zien, vragen onbeantwoord gelaten, omdat je bang was dat de antwoorden je misschien stress zouden opleveren? Ik denk dat iedereen dit gevoel wel eens heeft. Of het nu over hypotheken gaat, of over wat we eigenlijk moeten sparen voor ons pensioen (en over het oplossen van onze woekerpolissen, wellicht?).
Soms lijkt het eenvoudiger om gewoon je kop in het zand te steken, om niets te doen. Het probleem simpelweg negeren of ontkennen lijkt op dat moment het gemakkelijkst.
Actie ondernemen
Maar die gedachte, dat bepaalde informatie stress zal veroorzaken, is wel vreemd. Want stel dat je weet dat je schulden hebt, is weten hoeveel dan zoveel confronterender dan het niet weten? Je zou jezelf voor de gek kunnen blijven houden en ontkennen dat je schulden hebt, maar dat zal niet lang duren, want op een dag staat er een keer een deurwaarder aan je deur.
Als je weet hoe je ervoor staat, dan kun je op basis van die informatie de nodige actie ondernemen. En dan is het gevoel van onzekerheid ook opgelost.
What we don't know can't hurt us, is een heel toepasselijk Amerikaans gezegde. Maar wanneer het over geld gaat, geldt juist het tegenovergestelde: wat je niet weet (of wil weten) kan voor problemen zorgen. Voor heel grote problemen, zelfs.
Planning als onderdeel van ons dagelijks leven
Je moet geld gewoon als onderdeel van je leven zien en er ook op die manier mee omgaan. Nadenken over geld zou geen gevoelens van angst en onzekerheid op moeten roepen.
Veel mensen denken, als het op planning aankomt: "al die berekeningen, terwijl ik helemaal niets weet van cijfers." En ja, het komt ook zeker neer op tien, vijftien of twintig jaar verder in de toekomst durven kijken. Maar het is wel belangrijk, want als je planning onderdeel uit kunt laten maken van je dagelijks leven, neem je een heleboel onzekerheid weg. Maar eigenlijk is het alleen zinvol als je weet waar je vandaag de dag staat. En uitgaat van het geld dat je vandaag hebt.
Planning en nadenken over je geld kun je misschien het beste vergelijken met een bezoek aan je tandarts, of je tanden regelmatig flossen. Flossen is soms vervelend en irritant en er zijn momenten dat je het wel eens vergeet - of wil vergeten - maar het is wel nodig en je weet eigenlijk ook wel dat het goed is om te doen. En je weet dat dit ook het geval is als het op geld aankomt.
Niets doen, het ontkennen, dat is geen optie. En iets doen, zelfs vanuit een noodzakelijk kwaad, is altijd nog beter dan alles zo maar op zijn beloop te laten en helemaal niets te doen.
Lees ook: Verander niets dat gewoon naar behoren werkt