Als het aan bankenfederatie Finans Norge ligt verdwijnt contant geld uit de Noorse samenleving. De organisatie wil dat 't opnemen en uitgeven van cash vanaf 2020 tot het verleden behoort, schrijft Elsevier. Er is nog geen enkel ander cashless land.
De reden? Slechts vijf procent van alle transacties in het land gebeurt nog met cash, zegt Finans Norge. Alle andere betalingen geschieden op een andere manier. Via pinpas bijvoorbeeld, of volledig via internet. Naar het schijnt ligt dit percentage alleen in Groot-Brittannië en Zweden nóg lager.
Wanneer cash uit de samenleving verdwijnt zouden er minder louche praktijken plaatsvinden. Ook een bank overvallen wordt er niet eenvoudiger op.
Maar niet iedereen staat te joelen om dit plan. Ook digitaal kun je prima de crimineel uithangen. Denk maar aan skimmen en phishing. Dat beaamt Finans Norge overigens wel. Maar er is nog een kritiekpunt: consumenten moeten betalingen kunnen doen zonder een spoor achter te laten - en dat kan eigenlijk alleen met contant geld.
Helemaal geen brief- en muntgeld meer: best een raar idee
Het klinkt misschien ook wel een beetje raar, allemaal. Beeld het je eens in: kun je je voorstellen dat er hier in Nederland geen brief- en muntgeld meer zou zijn? Of in het ene land wel, en in het andere land niet? Contant geld is al eeuwenlang gemeengoed.
Maar tegelijkertijd: alles digitaliseert in rap tempo. Eerst kwam de pinautomaat. En toen internetbankieren mogelijk werd, konden de overschrijfkaarten richting prullenbak. En je kunt nu ook mobiel bankieren. Of pinnen door alleen je pinpas boven het automaatje te houden. En oh ja, contactloos betalen via je mobiele telefoon, da's ook al uitgevonden.
Die verschuiving is dus al jaren aan de gang. Parkeerkosten betalen via een app is geen probleem, maar een treinkaartje met cash betalen is lang niet zo eenvoudig meer.
Check ook: Dag portemonnee! Over twee jaar betalen we met smartphones
Econoom Robert Reich zei in 2012 over deze hele ontwikkeling:
"There will be a time - I don't know when, I can't give you a date - when physical money is just going to cease to exist."
In Nederland gaat dat overigens vlotter dan in veel andere Europese landen, schrijft Elsevier. Dat komt doordat hier sinds 2005 een convenant bestaat waarin banken, winkeliers en de overheid afspreken elektronisch betalen te stimuleren.
Maar of het echt zo'n vaart zal lopen...
Stimuleren inderdaad, maar het is de vraag of cash ook echt zal verzwinden. Da's in ieder geval niet iets waar De Nederlandsche Bank (DNB) heel erg op zit te wachten:
"(...) Belangrijk is wel dat consumenten de keuze blijven houden om contant te betalen. Contant geld speelt namelijk nog steeds een essentiële rol in bepaalde situaties en onder bepaalde bevolkingsgroepen. Ook is contant geld nog altijd het betaalmiddel waarop teruggevallen kan worden in geval van verstoringen in het elektronische betalingsverkeer. Daarom is DNB voor 'less cash', maar niet voor 'cashless'."
Ongeveer een jaar geleden schreef Joost van Kuppeveld op Das Kapital dat cash - in ieder geval voorlopig - niet zal verdwijnen. Ook hij haalt aan dat banken nog wel eens een storing hebben. En dat argument is beslist niet achterhaald - zo had Rabobank onlangs nog met een behoorlijke te kampen.
Bovendien: hoe handig al die digitale betaalmethoden ook zijn, en hoe logisch een overgang naar cashloos dan ergens ook lijkt, er zijn genoeg mensen die het helemaal niet zien zitten. Los van alle digitale perikelen. Zo zijn mensen uit zogenaamde kwetsbare groepen - onder wie ouderen, lager opgeleiden en mensen die moeite hebben met rondkomen - juist heel content met contant. Zij betalen het liefst met muntjes en briefgeld, omdat ze zo beter overzicht kunnen houden.
Organisatie Eufin meldt wel dat uit onderzoek van DNB blijkt dat innovaties ervoor kunnen zorgen dat ook deze mensen vaker met de pinpas betalen, bijvoorbeeld door consumenten direct na een betaling te laten zien hoeveel geld zij nog over hebben.
Lees ook: 80.000 redenen waarom je geld op de bank veiliger is dan thuis
Is er eigenlijk een cashloze oplossing voor álles?
En da's mooi natuurlijk. Maar zo zijn er nog wel meer dingen waarvoor een oplossing moet worden gezocht als cash het land uiteindelijk tóch verlaat. Daar even op voortbordurend: is er eigenlijk wel een cashloos antwoord op alles?
Even gauw een paar kleine voorbeelden: hoe leer je je kinderen met geld omgaan als dat allemaal veel abstracter wordt? Als ze geen muntjes meer in de hand kunnen houden, maar naar getalletjes op een beeldscherm moeten kijken? Hoe schuif je ze wat toe voor hun rapport? Moet dat allemaal - en da's toch wel een beetje afstandelijk - digitaal?
Hoe ga je om met dat hele Big Brother is watching you-idee, als alles wat je uitgeeft vast en zeker ergens digitaal wordt geregistreerd? Zoiets kan voor mensen die erg op hun privacy gesteld zijn best een probleem worden. Dat hoeft niks met criminele activiteiten te maken te hebben.
Wat geef je aan een straatmuzikant?
Oh, en wat geef je iemand die geld vraagt voor z'n verjaardag? Hoe voorzie je een zwerver of straatmuzikant dan nog van een euro? Hoe verdienen kindjes op de rommelmarkt geld? Hoe los je het op als je met vrienden in de kroeg bent en met z'n allen één pot maakt? Hoe lever je je bijdrage aan de collecte in de kerk? Wie een goed idee heeft, mag het zeggen.
Het is best interessant om daar eens bij stil te staan. Want cash mag dan langzamerhand steeds verder naar de achtergrond verdwijnen, er zijn nog altijd situaties waarbij muntjes en briefjes verdraaid goed van pas komen.
Wel is het natuurlijk de vraag of dit onoverkomelijke dingen zijn - voor veel mensen zal dat nog wel meevallen - en zo ingewikkeld is het nu ook weer niet om technologische oplossingen voor al het bovenstaande te verzinnen. Denk aan elektronische portemonnees, waar je geld naartoe kan swipen, of iets dergelijks.
Dat is het leuke van technologische vooruitgang. Achteraf lijken de oplossingen veel meer voor de hand te liggen dan je je vooraf kon voorstellen. Of het ooit zover komt dat we daardoor nooit meer een euromuntje zullen horen rinkelen... Laat de Noren daar eerst maar eens mee experimenteren.
Lees ook: Suus Segers: "Als ze achttien is, is al het geld voor haar"