Microkrediet draait om het verstrekken van kleine kredieten aan ondernemers in ontwikkelingslanden. Steeds vaker worden er ook in Nederland dergelijke kleine leningen uitgegeven aan startende ondernemers. Hoe kun je zelf een steentje bijdragen? En is microkrediet wel zo mooi als het lijkt?
Ondernemers in ontwikkelingslanden
Er zijn diverse fondsen die investeren in microkredieten aan ondernemers in ontwikkelingslanden. Voorbeelden zijn het Triodos Fair Share Fund, het ASN-Novib Microkredietfonds en het Oikocrediet Nederland Fonds.
1. Triodos Fair Share Fund
De inleg is vanaf 25 euro per maand of 100 euro eenmalig, met een gemiddeld rendement van 6,2% per jaar, gemeten over de laatste vijf jaar. Het fonds keert dividend uit. Jaarlijkse kosten zijn 3,07% over de inleg.
2. ASN-Novib Microkredietfonds
Dit fonds kent geen minimuminleg. ASN-Novib houdt een gemiddeld rendement van 4,6% per jaar aan, gemeten over de laatste vijf jaar. Het risico is iets minder hoog dan het eerst genoemde fonds, bekeken vanuit de AFM risicometer. Ook dit fonds keert dividend uit. Jaarlijkse kosten zijn 2,53% over je inleg.
3. Oikocredit Nederland Fonds
Inleg vanaf tien euro per maand of 200 euro eenmalig, met een gemiddeld rendement van 1,55% per jaar. Het beleggingsrisico - ook bekenend vanuit de AFM risicometer - is minder dan bij het Triodos Fair Share Fund en het ASN-Novib Microkredietfonds. Het fonds keert dividend uit. De jaarlijkse kosten zijn 0,45% over je inleg.
Krediet verstrekken aan Nederlandse ondernemers
Bovenstaande fondsen beleggen dus in beginnende ondernemers in ontwikkelingslanden. Je kunt denken aan mensen die aan landbouw willen doen. Maar je kunt ook microkredieten verstrekken aan Nederlandse ondernemers, die op zoek zijn naar financiering.
Zo is er Qredits Microfinanciering Nederland, dat een fonds heeft opgezet om beleggers de kans te geven te investeren in klein ondernemerschap. Het gaat dan bijvoorbeeld om de (door)start van een onderneming, het huren van een pand of de aanschaf van machines.
Gaat het bij de eerder genoemde fondsen om vrij lage inlegbedragen, bij Qredits moet je toch iets dieper in de buidel tasten. De minimale inleg van het Microfinanciering Nederland Fonds is namelijk 100.000 euro. Het fonds doelt op een jaarlijks rendement van circa 2,5%.
Toch niet zo sociaal?
De verschillende aanbieders van microkredietfondsen mogen er graag mee adverteren: investeren in microkrediet betekent dubbel rendement. Enerzijds is er het financiële rendement, anderzijds is er het sociale rendement. Je helpt immers anderen.
Toch is de werkelijkheid niet altijd zo rooskleurig. Zo zouden het vooral de rijken zijn die binnenlopen dankzij microkredietinvesteringen. Ook overkreditering en te hoge rentetarieven aan de kredietnemers worden regelmatig genoemd als minpunten van microfinanciering.
Microfinancieringsinstellingen, die namens de fondsen het belegde vermogen uitlenen aan ondernemers, worden daarnaast wel eens geraakt door fraude. "Dit soort zaken zijn helaas onvermijdelijk bij een sector die een dergelijke groei doormaakt," zegt hoofd research San Lie van Morningstar Benelux in een column. Tegelijk ziet hij dat er initiatieven worden gelanceerd om 'dit soort ongewenste zaken tegen te gaan'.
Weinig vooruitgang
Onderzoek toont aan dat er, ondanks een toename van investeringen, weinig financiële vooruitgang wordt geboekt bij de kredietnemers.
Volgens econoom Renk Roborgh is dit toe te schrijven aan de opzet van microkrediet. "Vaak zijn looptijden te kort om in vast kapitaal te investeren," schrijft hij in Het FD. "De groepsleningstructuur, de onmiddellijke start van afbetalen, de frequentie en inflexibiliteit daarvan, alle bedoeld om betalingsdiscipline te waarborgen, blijken zulke investeringen dwars te zitten."
Ook moet je je beseffen dat je vooral investeert in landen die politiek en economisch instabiel zijn, waardoor het risico dat leningen niet worden terugbetaald hoger kan zijn. Voor de leningen wordt geen onderpand gevraagd.
Hoge kosten
En dan hebben we het enkel gehad over het sociale aspect van de investering. Ook over de belegging inhoudelijk, zoals die wordt aangeboden door bijvoorbeeld Triodos of ASN-Novib, zijn wat kanttekeningen te plaatsen.
Zo zijn de genoemde jaarlijkse kosten van 2,5% tot ruim 3% voor een belegging best hoog. Bij aandelen gaat het vaak om percentages van minder dan 0,25% en beleggen in vastgoed kost je jaarlijks minder dan 1% van je inleg. Even los van transactiekosten gezien.
Wat dat betreft zijn de kosten van microkredietfondsen meer in lijn met dure beleggingen als private equity en hedgefunds. Maar in ruil voor de hogere kosten, kun je bij die beleggingscategorieën doorgaans rekenen op een hoger rendement.
Altijd kritisch zijn
Er zijn dus redelijk wat punten om rekening mee te houden als je in microkredietfondsen wilt investeren. Microkrediet zorgt niet altijd voor financiële vooruitgang in ontwikkelingslanden en het is relatief duur.
Maar daartegenover staat wel een relatief laag risicoprofiel en een redelijk rendement. Maar wees altijd kritisch op de belegging, want anders loop je dat 'dubbele rendement' alsnog mis.